Prap me Fletoren Greke "LE MESSAGER D'ATHENES"

Prof. ABAS ERMENJI

Ajo gazetë, si edhe pjesa më e madhe e shtypit grek, është e betuar të mos e shkrehë as një çast fushatën anti-shqiptare. S'mbetet pa u a prishur shijen herë pas here këndonjësvet të saj me nga një sharje trashamane për popullin Shqiptar ; gjë që nuk sjell asnjë fitim, veçse prish edhe ato ndjenja miqësije a çmimi të dy-anëshëm që dy kombet fqinj munt të kenë për njëri tjetrin. Duke mos pasur as më të voglin kujdes për të vërtetat më elementare, gazeta e sipër-përmendur ka çfryrë kaqë herë një tok të këqiash dhe mallkimesh kundër popullit Shqiptar, sikur ky të kishte qënë shkaktari i fatkeqësivet të Greqisë.

Të shaç e të përbuzësh sakrificat e pashembullta të popullit t'onë, i cili rrihet e përpiqet në hekur e në gjak, vetëm filli, pa asnjë ndihmë nga jashtë, kundër thundrës që po e bluan, na duket një cinizmë fare i ndohtë. Gjithashtu, vetëm një mendje tepër e ngushtë munt të kërkojë t'a bëjë Shqipërinë përgjegjëse përçka forcat e jashtëme pushtonjëse kanë vepëruar mbi' të.

Sikur popujt t'onë nuk kanë qënë që të dy bashkë viktimat e pafajshme të të njëjtavet lodra-forcash historike, të të njëjtavet furtuna t'ardhura që përtej kufivet ! Dhe sikur Greqija nuk do të kishte pësuar fatin e Shqipërisë (gjë që ne s'ia urojmë aspak) po të mos kish qënë ndihmuar efektivisht prej fuqivet aleate në Dhjetorin e 1944-ës, kur komunistët kishin pushtuar të tërë vendin, me gjithë qytetin e Athinës, përveç lagjes së Kollonaqit. A se nuk do të ish shkelur më pastaj sikur të mos i vinte në ndihmë plani Truman më 1947.

Por këtë radhë, "Le Messager d'Athènes", në një vazhdim artikujsh të botuar më datën 8 e 22 Korrik dhe 12 e 19 Gusht, ndënë pseudonimin "Scrutator", kërkon të paraqiti "titujt juridikë", "faktorët strategjikë" dhe "ekonomikë" që i dhënkan të drejtë Greqisë mbi Epirin e Veriut !

Aqë më mirë që këtë herë nuk kemi të bëjmë me sharje e të fyeme. Ndodhemi në fushën "shkencore" ku Zoti Scrutator e vështron nga të gjitha anët problemin e Epirit të Veriut, do me thënë të Shqipërisë së Jugës, me një dylbi bizantine. Fillon njëherë me "titujt juridikë" që paska Greqia mbi këtë pjesë të Shqipërisë. Dhe si të tillë quan fjalët miqësore të ndonjë grupi senatorësh të Perëndimit, të dashuruar pas helenizmës dhe fort pak në dijeni të çështjes ; ose ndonjë premtim dipllomatik nga ana e Fuqivet të Mëdha, në disa çaste kur popujt e vegjël lëkundeshin si fletë të këputura mbi valët e konfliktevet të përbotëshëm. Por ky "jurist" i ndritur harron të përmendi faktin tjetër katërcipërisht konkret që, gjithsaherë që komisione ndërkombëtare kanë ardhur për t'a studjuar në vënd çështjen greko-shqiptare, kanë vërtetuar në mënyrë të pakundërshtuarëshme qënien Shqiptare të kësaj krahine. Që Lidhja e Kombevet e pranoi në gji të vet me këta kufi Shqipërinë më 1920, dhe me këta kufi e kanë njohur organet ndërkombëtare më të larta. Që vetë Greqia e pat njohur solemnisht këtë vijë kufiri ç'prej 1923 gjer më 1939.

Kur bandat e Gjiritit, ndënë urdhërat e Zografos, shkelën Shqipërinë e Jugës më 1914, ato doqnë tri të katërtat e shtëpivet, duke përhapur ngado vdekje e rrënime. Sigurisht ky fakt nuk i forcon aspak "titujt juridikë" t'uajtë, Z. Scrutator.

Sa për argumentat "historike", "ethnike" e të tjera, nuk kanë më tepër bazë nga "titujt juridikë". Pse dy krahinat e Shqipërisë jugore nuk kanë bërë pjesë kurrë me Greqinë, as si organizmë politik, as si njësi ethnike.

Në kohërat e lashta, Epiri përbënte një shtet më vehte mb'anë të qytëterimit dhe të konfederatavet helenike. Mbas pushtimevet romake dhe ndënë Perandorinë e Lindjes, fjala "Epir" ka qënë më fort një shprehje gjeografije ose administrate që tregonte një krahinë e cila, nga anë e Veriut, s'ka pasur kurrë kufi të caktuara, por shtrihej e mblidhej sipas rastevet duke përfshirë herë herë një pjesë të madhe t'Ilirisë dhe diçka nga Maqedhonia. Nga fundi i kohës së Mesme, ish zakon të quhej Epir gjithë Shqipëria mbarë. Kështu, për shembull, Skënderbeu njihej në Perëndim si Princ i Epirit.

Kur fillojnë të çquhen kombësitë e reja të Ballkanit, që përpara pushtimit turk, jo vetëm "Epiri i Veriut" por edhe Epiri i Jugës shkonte me grupin ethnik Shqiptar. Qyteti i Gjinokastrës, që është sot pika qëndrore e kërkesavet greke, ish, në Shekullin e katërmbëdhjetë, kryeqyteti i princit Shqiptar Gjin Bua Shpata, shteti i të cilit shtrihej në Jugë gjer në gji t'Artës. Dhe deri në fillim të shekullit t'onë, i tërë Epiri (i Veriut e i Jugës) pat ruajtur karakteret ethnike Shqiptare. Vetëm pas luftës Ballkanike të 1912-ës, e sidomos pas luftës së parë botërore, grekët e çdukën prej Epirit të Jugës - a Thesprotisë, si e quajnë ata - gati të gjithë elementin Shqiptar.

S'ka studim me të vërtetë shkencor, të shkruar përpara 1912-ës rreth kësaj krahine, që të mos përmendi se Epiri i Jugës, gjer në gji t'Artës, ish i populluar me Shqiptarë. Janina - kryeqëndër e Epirit - që mbahet sot si një qytet fjeshtë grek, ish në shekullin e nëntëmbëdhjetë një nga qendrat Shqiptare më me rëndësi. Aty u-çua Ali Pashë Tepelena kundër Perandorisë Otomane, më 1820, për të bërë Shqipërinë e pamvarur, duke ftuar në kryengritje, me zërin e tij të fuqishëm, gjithë popujt e Ballkanit. Dhe prej lëkundjes që i dha Perandorisë turke ky Shqiptar i tmerrshëm përfituan grekët, të cilët u-lëshuan në kryengritje më 1821.

Tani fqinjët e Jugës, të pangopur me çdukjen e 130 000 Shqiptarëve të Çamërisë, duanë t'a vazhdojnë akoma më nga Veriu ndjekjen çfarosëse kundër popullit t'onë, dhe për këtë qëllim nxjerrin kërkesa absurde mbi krahinat Shqiptare të Korçës e të Gjinokastrës. Mbi ç'farë baze ethnike pështeten këto kërkesa ? Në të gjithë krahinën e Korçës nuk ka asnjë grek. Kurse n'anën e Gjinokastrës ndodhet ndonjë ishull i vockël grekofonësh të cilët mezi arrijnë numurin 30 000, dhe që fundi i fundit, pas mendimit të një historiani grek*, nuk janë as grekër as shqiptarë. Ja pra se mbi ç'baza ethnike pështeten të famshmet kërkesa greke që i kanë shurdhuar veshët botës !

Pastaj, Z. Scrutator na derth një grumbull emrash gjeografikë (si ndonjë nxënës mendje-math që kërkon të tregohet se e di mirë mësimin) duke kujtuar se në këtë mënyrë po ve në dukje arsyet "strategjike" dhe "ekonomike" mbi të cilat pështeten kërkesat greke. Bën si me thënë anatominë gjeografike të Shqipërisë së Jugës, duke kërkuar për Greqinë një vijë kufiri ideale në pikëpamje strategjike, a duke treguar se si disa nga këta vende lidhen ekonomikisht me qëndrat greke. Dhe duket që s'i shkon fare nëpër mend se i tërë ky arsyetim i lehtë s'pështetet veçse mbi një absurditet të trifishtë.

Absurditet numur një :
- Po qe se Epiri Shqiptar dhe Epiri Grek, si vija gjeografike, janë vazhdimi i njëri-tjetrit, atë çka grekët kërkojnë mbi Epirin t'onë, munt t'a kërkojmë fare bukur edhe ne mbi Epirin e atyre, në bazë të të njëjtit arsyetim. Ne kemi edhe ndonjë arsye më shumë akoma, pse kufiri politik na ka lënë vetëm pjesën malore t'Epirit, duke i dhënë Greqisë fushat pjellore të Çamërisë që ishin dikur truall i Shqiptarvet. Pastaj, në pikëpamje strategjike, vija e kufisë ka qënë caktuar në një mënyrë të padrejtë për Shqipërinë dhe jo për Greqinë.

Sa për krahinën e Korçës, ajo bën pjesë gjeografikisht me rrafshin e Maqedhonisë, që e ka ndarë prej Greqisë natyra vetë.

Absurditet numur dy :
- Duke marrë parasysh mjetet teknike të luftavet të sotëshme dhe zgjerimin ndërkombëtar të tyre, çdo vijë kufije midis shtetesh ka humbur mjaft nga rëndësia strategjike që munt të kishte një herë. Në se Shqipëria munt të paraqiti ndonjë interes strategjik për Greqinë - dhe që grekët s'duan t'a kuptojnë n'asnjë mënyrë - është që, e tërë si një copë, të jetë e lirë nga çdo sundim i huaj, të jetë si një zonë e sigurtë përbri Greqisë.

Absurditet numur tre :
- Edhe sikur fqinjët e Jugës të kishin ndonjë interes të vërtetë për t'u-shtrirë nga Veriu, ne munt t'u themi se kombet nuk janë një lëndë çfarëdo që munt t'i përdorë Greqija pas qejfit për të ndërtuar kufi të fortë. Por janë entitete të gjalla, dhe kanë aqë sa Greqia të drejtë që të jetojnë.

Ngado që t'a marrim çështjen, ju nuk vështroni fort lark, Z. Scrutator. Nuk shifni fare se në ç'shkallë janë duke u-shvilluar marrëdhëniet ekonomike dhe vijat strategjike të kohës s'onë. Një shkëmb më shumë a më pak, s'e ndryshon n'asgjë gjendjen e popullit t'uaj as sigurinë e Greqisë. Pastaj, mbasi kërkesat t'uaja nuk pështeten veçse mbi të drejtën e më të fortit, jini aqë i mënçëm sa të kuptoni që, sikur Shqipëria të kish mbetur si një copë mish i varur ndër hundë t'atyre që e lakmojnë, ka për-rreth saj dhëmbë shumë më të fortë nga t'uajtë...

Në vënd që të bëni xhambasllëqe ose të na mbani një thikë të ngrehur prapa krahëvet kur ne luftojmë për lirinë dhe sigurinë e vendit t'onë, që është njëkohësisht një siguri edhe për t'uajin, do të bënit më mirë të na jepnit zemër në këtë drejtim dhe të na ndihmonit. Duke kërkuar miqësinë t'onë, do t'u shërbenit më mirë interesavet të vendit t'uaj, të jeni të sigurt.

Gazeta FLAMURI, shtator-tetor 1951

* C. Evelpidi, Les Etats Ballkaniques, 1930, faqe 36

© Abas Ermenji